Kadınlarda Sık Görülen Jinekolojik Hastalıklar

Cinsel Sağlık

Kadınlarda Sık Görülen Jinekolojik Hastalıklar

28 Eki 2024

Kadınlarda sık görülen jinekolojik hastalıklar, üreme sağlığını ve yaşam kalitesini etkileyen önemli sağlık sorunlarıdır. Adet düzensizlikleri, miyomlar, polikistik over sendromu (PKOS) ve enfeksiyonlar gibi rahatsızlıklar, erken teşhis ve tedavi ile yönetilmesi gereken başlıca jinekolojik hastalıklar arasında yer alır.

Jinekolojik hastalık ne demektir?

Jinekolojik hastalık, kadın üreme sisteminin yani rahim, yumurtalıklar, fallop tüpleri ve vajinanın, cinsel sağlığı ve hormonal denge ile ilgili sağlık sorunlarını kapsar.

Jinekolojik hastalık nedenleri nelerdir?

1-Enfeksiyonlar

2-Yaş ve Hormonal değişimler

3-Hormonal dengesizlikler

4-Genetik faktörler

5-Cinsel aktivite ile ilgili faktörler

6-Yaşam tarzı ve çevresel faktörler

7-Anatomik ve gelişimsel bozukluklar

8-Psikolojik faktörler

Kadınlarda Sık Görülen Jinekolojik Hastalıklar nelerdir?

1. Vajinit (vajinal enfeksiyonlar)

2. Rahim hastalıkları;

Polipler,

Miyomlar (uterin fibroidler),

Adenomyozis,

Endometriozis,

Rahim ağzı (serviks) hastalıkları,

Rahim kanseri (endometriyal kanser),

Rahim sarkması (uterin prolapsus),

Asherman sendromu

3. Pelvik inflamatuar hastalık (PID)

4. Polikistik Over Sendromu (PKOS)

5. Yumurtalık kistleri

6. Adet düzensizlikleri

7. Cinsel ilişkide ağrı

1-Vajinit (vajinal enfeksiyonlar) nedir? Vajinit sebepleri nelerdir?

Vajinal flora dengesizliği veya enfeksiyonlar nedeniyle genellikle kaşıntı, akıntı, yanma ve rahatsızlık gibi belirtilere yol açan vajinanın iltihabıdır.

Vajinit sebepleri;

Bakteriyel Vajinoz

Vajinadaki normal bakteri dengesini bozan faktörlerle örneğin, sık antibiyotik kullanımı, çok sayıda cinsel partner, duş uygulamaları) nedeniyle oluşur. Gri-beyaz renkte, kötü kokulu (balık kokusuna benzer) akıntı, vajinal kaşıntı ve yanma görülebilir. Tedavisinde genellikle antibiyotikler (metronidazol veya klindamisin) kullanılır.

Mantar Enfeksiyonu (Kandidiyazis)

Bağışıklık sisteminin zayıflaması, antibiyotik kullanımı, gebelik, diyabet ve sıkı veya nemli giysiler kullanılması sebebiyle Candida albicans gibi mantarların aşırı çoğalması sonucu yoğun kaşıntı, beyaz ve kesilmiş süt kıvamında akıntı, yanma ve cinsel ilişki sırasında ağrının görüldüğü bir vajinit türüdür. Tedavisinde antifungal ilaçlar (krem, vajinal fitil veya oral tablet) kullanılır.

Vajinal fitiller ve kremler : Klotrimazol, Mikonazol, Ekonazol

Oral Antifungal İlaçlar: Flukonazol, İtrakonazol

Destekleyici Tedavi olarak probiyotik içeren vajinal fitiller veya ağızdan alınan probiyotikler kullanılabilir.

Trikomonas Enfeksiyonu (Trikomoniyazis)

Trichomonas vaginalis adlı parazitin neden olduğu, yeşilimsi veya sarımsı, köpüklü ve kötü kokulu akıntı, vajinal kaşıntı, yanma ve idrar yaparken ağrı ile seyreden cinsel yolla bulaşan bir vajinit türüdür. Tedavisinde genellikle metronidazol veya tinidazol gibi antiprotozoal ilaçlar kullanılır.

Atrofik Vajinit

Menopoz veya emzirme döneminde östrojen seviyelerinin düşmesi sonucu vajinal kuruluk, kaşıntı, yanma, cinsel ilişki sırasında ağrı ve bazen hafif kanama ile seyredebilen vajinal duvarların incelmesi ve kurumasıdır. Tedavisinde östrojen içeren vajinal kremler veya vajinal tabletler kullanılır.

Alerjik veya Tahriş Edici ürünlerle meydana gelen vajinit

Sabunlar, parfümlü vajinal spreyler, duş uygulamaları, prezervatifler ve deterjanlar nedeniyle kaşıntı, yanma, kızarıklık ve vajinal akıntı ile seyreden vajinada görülen iltihaplanmadır. Tedaviisinde tahriş edici maddelerden kaçınmak önemlidir ve semptomları hafifletmek için hipoalerjenik ürünler kullanılması önerilir.

2-Rahim hastalıkları (Polipler, Miyomlar (Uterin Fibroidler), Adenomyozis, Endometriozis, Rahim Ağzı (Serviks) Hastalıkları, Rahim Kanseri (Endometriyal Kanser), Rahim Sarkması (Uterin Prolapsus), Asherman Sendromu nasıl oluşur? Semptomlar ve tedavi yöntemleri nelerdir?

Rahim hastalığı, rahmin yapısı veya fonksiyonlarıyla ilgili çeşitli sağlık sorunlarını ifade eder.

Bu hastalıklar, genetik faktörler, östrojen ve progesteron düzeylerindeki hormonal dengesizlikler, PID (Pelvik İnflamatuar Hastalık), viral enfeksiyonlar ve yaşam tarzı gibi çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişebilir.

En sık görülen rahim hastalıklarından bazıları şunlardır:

Rahim polipleri

Rahim iç duvarında (endometrium) gelişen, genellikle hormonal değişikliklerle (özellikle östrojen) ilişkili, üreme döneminde daha yaygın olarak görülen genellikle iyi huylu küçük tümör benzeri yapılardır.

Saplı veya sapsız olabilirler. Boyutları birkaç milimetreden birkaç santimetreye kadar değişebilir. Düzensiz adet kanaması, adet sonrası kanama veya menopoz sonrası kanama gibi belirtilerle seyredebilir.

Genellikle cerrahi yöntemlerle tedavi edilirler.

Miyomlar (Uterin Fibroidler),

Rahim içinde, dışında veya rahmin duvarındaki kas dokusundan gelişen, aşırı adet kanaması, pelvik ağrı, sık idrara çıkma, kabızlık ve cinsel ilişki sırasında ağrı, kısırlık ile seyredebilen iyi huylu tümörlerdir.

Tedavisi miyomların büyüklüğüne, konumuna ve semptomların şiddetine göre değişir.

Medikal tedavi, cerrahi tedavi, laparoskopik veya histeroskopik yöntemlerle miyomların çıkarılması gibi minimal invazif yöntemler tedavi seçenekleri arasındadır.

Adenomyozis

Rahim iç tabakasının yani endometriyumun rahim kas tabakasının içine doğru büyümesine ve kalınlaşmasına yol açan, aşırı adet kanaması, şiddetli adet sancıları ve pelvik ağrı ile seyreden iyi huylu bir kadın hastalığıdır.

Özellikle 40-50 yaş arası kadınlarda görülür. Ağrılı adet görme, adet kanamasının aşırı olması, adet düzeninin bozulması ve şiddetli kramplarla giden pelvik ağrı en sık görülen semptomlardır.

Tedavide ağrı kesiciler, hormonal tedavi veya cerrahi yöntemler tercih edilebilir. Şiddetli vakalarda histerektomi (rahmin alınması) gerekebilir.

Endometriozis

Rahim içini döşeyen endometrium tabakasının, rahim dışında, genellikle yumurtalıklarda veya fallop tüplerinde büyümesidir. Endometriozis, nadir de olsa rahim dışında vücudun farklı bölgelerinde de (mesane, barsaklar, cilt, akciğerler ve beyin gibi) meydana gelebilir.

Semptomlar arasında şiddetli adet sancısı, kronik pelvik ağrı, mesane veya barsakta kanama, cinsel ilişki sırasında ağrı ve kısırlık görülür.

İlaç tedavisi, hormon tedavisi veya cerrahi yöntemlerle tedavi edilebilir.

Rahim Ağzı (Serviks) Hastalıkları

En sık görülen rahim ağzı hastalıkları servikal displazi ve rahim ağzı kanseridir.

Servikal dispilazi,

Rahim ağzı yani serviskte anormal hücrelerin meydana gelmesidir. Genellikle Pap smear testi ile farkedilir. Çoğu zaman bulgu vermez, kansere dönüşmeyebilir ancak tedavi edilmezse ve ileri derecede hücresel değişiklik varsa kansere dönüşme riski taşır.

Genellikle ileri evrelerde anormal vajinal kanama ve pelvik ağrı görülebilir.

Tedavi hastalığın türüne, ciddiyetine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir.

Rahim ağzı kanseri

Rahmin alt kısmında yer alan ve vajinaya açılan rahim ağzında (serviks) anormal hücrelerin kontrolsüz şekilde çoğalmasıyla ortaya çıkan bir kanser türüdür. Genellikle oldukça yaygın olan insan papilloma virüsü (HPV) adı verilen bir virüsün bazı türleriyle ilişkilidir, bazı yüksek riskli HPV türleri, yıllar içinde kansere dönüşme potansiyeline sahiptir.

Anormal vajinal kanama, kötü kokulu veya anormal vajinal akıntı, pelvik ağrı veya ilişki sırasında ağrı başlıca semptomlarıdır.

Hastalıktan korunmada, düzenli Pap smear testi ve HPV taraması, HPV Aşısı, sigara içmemek önemlidir.

Tedavi seçenekleri genellikle cerrahi, radyoterapi ve kemoterapiden oluşur.

Rahim Kanseri (Endometriyal Kanser)

Rahmin iç tabakasında (endometrium) gelişen kötü huylu tümördür.

Genellikle adet düzeni dışında veya menopoz sonrası kanamalarla ve pelvik ağrı ile ortaya çıkarlar. Erken dönemde teşhis edilebilen kanserlerdir.

Tedavide cerrahi müdahale, radyoterapi, kemoterapi ve hormon tedavisi gibi farklı tedavi seçenekleri kullanılır.

Rahim Sarkması (Uterin Prolapsus)

Pelvik kasların ve bağlarının zayıflaması nedeniyle rahimin, vajina içine veya dışına doğru sarkması durumudur.

Vajinada dolgunluk hissi, bel ağrısı, idrar kaçırma, mesaneyi tam olarak boşaltamama hissi ve cinsel ilişki sırasında ağrı görülebilir.

Pelvik taban egzersizleri, Peser (vajene yerleştirilen aparat) kullanımı veya cerrahi müdahale tedavi seçenekleridir.

Asherman Sendromu

Rahim içi hasarına bağlı olarak gelişen yapışıklıklar olarak tanımlanır. Genellikle kürtaj veya rahim içi cerrahi işlemler sonrası gelişir.

Adet sancılarının artması, adet düzensizlikleri ve kısırlık ile belirti verir.

Tanısında histerosalpingografi (rahim filmi) ve histeroskopi yöntemleri uygulanmaktadır.

Cerrahi müdahale ile yapışıklıkların açılması sağlanır.

3- Pelvik inflamatuar hastalık (PID) nedir? Semptomlar ve tedavi yöntemleri nelerdir?

Genellikle cinsel yolla bulaşan hastalıklar sonucu ortaya çıkan üreme organlarının üst kısmının yani uterus, fallop tüpleri, overlerin ve pelvis içinin enfeksiyonudur. Genellikle cinsel yolla bulaşan hastalıklar nedeniyle meydana gelir.

Alt karın ağrısı, ateş, anormal vajinal akıntı ve ağrılı cinsel ilişki en sık belirtilerdir.

Tedavide antibiyotikler yeterlidir, ancak ciddi vakalarda cerrahi gerekebilir.

4-Polikistik Over Sendromu (PKOS) nedir? Semptomlar ve tedavi yöntemleri nelerdir?

Hormonal bozuklukların yol açtığı yumurtalıklarda birçok küçük kistin oluşmasına neden olan bir durumdur. Aşırı kilo ve insülin direncinin, bir erkeklik hormonu olan androjenlerin artışına yol açması nedeniyle hastalık gelişir.

Adet düzeninin bozulması, kilo alma, aşırı tüylenme, akne ve kısırlık en sık görülen belirtilerdir.

Tedavide hormonal düzenleme, kilo kontrolü ve diyet değişiklikleri önerilebilir. Tedavi edilmezse yüksek tansiyon, diyabet ve kalp hastalığı gelişme riski altında olabilirler.

5-Yumurtalık (over) kisti nedir ? Semptomlar ve tedavi yöntemleri nelerdir?

Genellikle üreme çağlarında ortaya çıkan yumurtalığın içinde veya yüzeyinde oluşabilen ve içleri sıvı dolu genellikle iyi huylu (benign) oluşumlardır.

Çok sık görülür ve genelde semptom vermez. Pelvik ağrı, aşırı kanama, şişkinlik ve rahatsızlık hissi veya adet düzensizliklerine neden olabilir.

Tedavide küçük kistler izlenirken, büyük veya semptomatik kistlerin cerrahi olarak alınması gerekebilir.

6-Adet düzensizlikleri nedir? Nedenleri nelerdir? Türleri nelerdir? Tedavi seçenekleri nelerdir?

Adet döngüsünün normal süresi dışında veya düzensiz aralıklarla olması durumudur.

Adet düzensizliği nedenleri:

Östrojen ve progesteron düzeylerindeki değişiklikler gibi hormonal düzensizlikler

Polikistik over Sendromu (PCOS)

Tiroid hormonlarının fazla veya az olması

Psikolojik veya fiziksel stres durumları

Hormonal dengeyi bozacak derecede aşırı egzersiz

Aşırı kilo kaybı veya aşırı kilo alımı.

Miyomlar, polipler veya endometriozis gibi rahim ve yumurtalık hastalıkları

Diyabet, hipertansiyon gibi bazı kronik sistemik hastalıklar adet düzensizliklerine sebep olabilir.

Adet düzensizliği türleri

Amenore 3 aydan uzun süreli adet görememe

Oligomenore Adet döneminin 35 günden uzun aralarla gerçekleşmesi

Polimenore Adet döngüsünün 21 günden daha kısa sürmesi

Düzensiz adet kanamaları Adet dönemlerinin sıklığı ve süresinin normalden değişkenlik göstermesi

Aşırı adet kanaması (menoraji) Adet dönemlerinin normalden fazla kanamalı olması ve/veya daha uzun sürmesi

Adet döneminin kısalması veya uzaması Genellikle 3-7 gün süren kanamaların 2 günden az, 8 günden fazla sürmesi

Premenstrüel Sendrom (PMS) Adet öncesi dönemde ortaya çıkan gerginlik, sinirlilik, baş ağrısı, şişkinlik, göğüs hassasiyeti gibi fiziksel ve duygusal belirtiler.

İntermenstrüel kanama Adet dönemleri arasında meydana gelen kanamalardır.

Tedavi seçenekleri nelerdir?

Adet düzensizliklerinin tedavisi; düzensizliğin türüne, altında yatan nedenlere ve bireyin genel sağlık durumuna bağlı olarak;

Hormonal tedavi,

Yaşam tarzı değişiklikleri,

İlaç tedavisi,

Takviye ediciler ve

Cerrahi tedavi olarak değişir.

7-Cinsel ilişkide kadın ve erkeklerde ağrı nedenleri nelerdir? Tedavisi nedir?

Kadınlarda Cinsel İlişkide Ağrı Nedenleri

Vajinal Kuruluk
Vajinal enfeksiyonlar
Endometriozis
Pelvik İnflamatuar Hastalık (PID)
Miyomlar ve polipler
Cinsel istismara uğrama veya geçmişteki sorunlu cinsel ilişki
Anatomik sorunlar
Psikolojik faktörler

Erkeklerde Cinsel İlişkide Ağrı Nedenleri

Penis veya Testis Enfeksiyonları
Fimozis (penis ucunun yeterince açılmaması) veya parafimozis (penis başının geri çekilmesinin mümkün olmaması)
Peyronie Hastalığı (Penis dokusunda sertleşmelerin oluşması)
Yaralanmalar veya travmalar:

Tedavi Yöntemleri

Cinsel ilişkide ağrının tedavisi, altta yatan nedene bağlı olarak değişir:

Kremler, antibiyotikler, antifungal ilaçlar, ağrı kesici ilaçlar, psikoterapi veya cinsel terapi, izlem, hormonal tedavi veya cerrahi müdahale gibi tedavi seçenekleri vardır.

Jinekolojik hastalıklardan nasıl korunuruz?

Düzenli doktor kontrolü ve jinekolojik muayene yaptırmak

Sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz yapmak

Korunmasız cinsel ilişkiden kaçınmak

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar hakkında bilgi sahibi olmak

Stres yönetimi ve bağışıklık sistemini güçlü tutmak

Jinekolojik hastalıklar tedavi edilmezse ne gibi riskler oluşturabilir?

Tedavi edilmeyen jinekolojik hastalıklar kronik ağrı, hormonal dengesizlik, tüplerin tıkanması veya hasar görmesi gibi üreme sorunları, rahim veya yumurtalık kaybı, enfeksiyon riski ve hamilelik komplikasyonları gibi ciddi sonuçlara yol açabilir. Ayrıca, bazı hastalıklar kansere dönüşme riski taşıyabilir.

Dr. Nilgün Duman