Kişinin sosyal ortamlarda veya performans gerektiren durumlarında aşırı inceleme, utanma ve aşağılanma korkusuyla karakterize, belirgin bir sıkıntıya veya işlevsellikte bozulmaya yol açan yaygın bir hastalıktır.
Kişinin sosyal ortamlarda veya performans gerektiren durumlarında aşırı inceleme, utanma ve aşağılanma korkusuyla karakterize, belirgin bir sıkıntıya veya işlevsellikte bozulmaya yol açan yaygın bir hastalıktır.
Ortalama tanı yaşı ergenlik dönemine denk gelir. 30 yaşından sonra yeni başlangıçlı sosyal anksiyete bozukluğu nadirdir ve bu tür geç başlangıçlı vakalar genellikle yeni sosyal talepler bağlamında ortaya çıkar (Topluluk önünde konuşma gerektiren bir işe terfi durumu gibi).
Özellikle erken başlangıçlı vakalar tedavi altına alınmazsa hastalarda duygu durum bozukluğu, yaygın anksiyete bozukluğu, kişilik bozukluğu, madde kullanımı gibi diğer psikiyatrik patolojiler de görülebilir.
Sosyal anksiyete bozukluğunun gelişiminde hem genetik hem de çevresel faktörler rol oynar. Tanılı hastalarda beyinde çeşitli nörohormonal ve nörotransmitter aktiviteler tespit edilmiş olup radyolojik görüntülemelerde belirgin limbik sistem değişiklikleri tespit edilmiştir. Psikososyal faktörler arasında erken çocuklukta yaşanan sıkıntılar, ebeveyn ve akran etkileri yer alır.
Hastalarda çarpıntı, titreme, terleme, kaslarda gerginlik, midede rahatsızlık hissi, göğüste sıkıntı hissi, sıcak ya da soğuk basması, başta ağırlık hissi, baş ağrısı ve bulunduğu ortamdan kaçma isteği gibi şikayetler olur.
Hastalar genellikle başkalarının önünde konuşma yapmak, yemek yemek-içmek, telefonla konuşmak, tartışmak, bir işle uğraşırken birileri tarafından izlenmek gibi eylemlerde bu gibi şikayetleri yoğun olarak yaşarlar.
Hastalarda var olan bu durumu açıklayacak herhangi bir nörolojik patoloji ve madde-ilaç kullanımının olmaması tanı konması açısından önemlidir.
Tedavide farmakoterapi ve psikoterapi gibi yöntemler kullanılır.
Çoğunlukla erken yaşlarda tanı alan sosyal anksiyete bozukluğu tedavi altına alınmazsa çocuklarda ciddi okul başarısızlığına, psikososyal bozukluklara ve ilerleyen dönemlerde de ek psikolojik rahatsızlıklara zemin hazırlayabileceği unutulmamalıdır.
Dr. Hasan Ali BAŞ
Kaynakça:
Go upstairs