Acil Kontrasepsiyon Yöntemleri
15 Aug 2022
Acil kontrasepsiyon, kontrolsüz ve plansız bir cinsel ilişki sonrası veya korunma yöntemlerinin eksik ve yanlış kullanımı sonrası (doğum kontrol hapının alımının unutulması, kullanılan prezervatifin yırtılması gibi) gebeliği önlemek amacıyla kullanılan bir doğum kontrol yöntemidir. Günümüzde hormonal yöntemler ve rahim içi araç (RİA) kullanımı olmak üzere iki yöntem kullanılmaktadır.
Acil kontrasepsiyon, kontrolsüz ve plansız bir cinsel ilişki sonrası veya korunma yöntemlerinin eksik ve yanlış kullanımı sonrası (doğum kontrol hapının alımının unutulması, kullanılan prezervatifin yırtılması gibi) gebeliği önlemek amacıyla kullanılan bir doğum kontrol yöntemidir. Günümüzde hormonal yöntemler ve rahim içi araç (RİA) kullanımı olmak üzere iki yöntem kullanılmaktadır.
Hormonal yöntemler:
Hormonal yöntemlerde ülkemizde progesteron ve östrojen içeren haplar ve yalnız progesteron içeren haplar kullanılır. Yuzpe rejimi ve ertesi gün hapı kullanımı bu iki yöntemdendir.
Yuzpe rejimi:
Yuzpe rejimi 50 mcg etinil estradiol + 500 mcg levonorgestrel içeren iki hapın korunmasız cinsel ilişkiden sonraki 72 saat içinde 12 saat ara ile iki kez alınması şeklindedir. Piyasadaki doğum kontrol hapları bu dozlarda ayarlanacak şekilde kullanılır.
Ertesi gün hapı:
Tek doz şeklinde kullanılan bir ilaçtır. Piyasada bulunan ‘’ulpristal asetat’’ içeren ilaç 120 saate kadar kullanılabilir, ‘’levonorgestrel’’ içeren ilaç 72 saat sonrasına kadar kullanılırsa gebeliği önleyici etkisi vardır.
’İlaç kullandım ben, 72-120 saat içerisinde zaten korunmuş oluyorum.’’ düşüncesi yanlıştır, İlaç alımından sonraki cinsel ilişki sırasında gebelik istenmiyorsa tekrardan diğer korunma yöntemleri kullanılmalıdır.
Tüm ilaç yöntemlerinde etkinlik ilk 24 saat içinde kullanımlarda en yüksek seviyesindedir, zaman ilerledikçe etkinlik azalır.
Tüm hormonal yöntemlerde bulantı, kusma, halsizlik, karın ağrısı, adet döngüsünde değişiklik, ara kanamalar gibi hafif yan etkiler dışında tanımlanan ciddi bir yan etki yoktur. İlaç alımında sonra 2 saat içinde kusma gerçekleşirse dozu tekrarlamak gerekir. Ciddi bulantı varlığında ilaç alımından 1 saat önce bulantı hapları kullanılabilir.
Kullanılan ilaçlara alerjiniz varsa, aktif gebeliğiniz varsa, şiddetli astım ve koah hastalığınız varsa bu yöntemleri kullanmayınız. Epilepsi, tüberküloz, HIV tedavileri alıyorsanız kullandığınız ilaçlarla etkileşime girme ihtimali olacağından bu konu ile alakalı mutlaka bir doktora danışmalısınız.
Rahim içi araç (RİA) kullanımı:
RİA rahime (uterus) yerleştirilen küçük, T şeklinde plastik ve bakır bir cihazdır. En etkin acil kontrasepsiyon yöntemidir.
Korunmasız cinsel ilişki sonrası 5-7 güne kadar kullanılabilir.
Halk arasında spiral olarak biline RİA, aktif pelvik enfeksiyonu, aktif cinsel yolla bulaşan enfeksiyon varlığı, aktif gebelik durumu, anormal açıklanamayan aktif kanama varlığında, kullanılmamalıdır. Kullanıldıktan sonra karında ve kasıkta ağrı, enfeksiyon, kanama gibi şikayetler oluşturabilir bu gibi durumlarda bir doktora danışın.
RİA ve hormonal yöntemlerle acil kontrasepsiyon alan bireyler adette 4 haftadan uzun gecikme, ani başlayan kasıkta ve karında ağrı, anormal ve uzun süren kanamalar gibi durumlarda gebeliği ve dış gebeliği ekarte etmek için mutlaka doktor muayenesinden geçmelidir.
Tüm acil kontrasepsiyon yöntemleri kesinlikle aile planlanması yöntemi değildir. Ayda birden fazla bu gibi yöntemlere başvurmak durumunda kalıyorsanız kesinlikle aile planlaması hakkında detaylı bilgi almak için bir doktorla görüşün.
Dr. Hasan Ali BAŞ
Kaynakça:
https://www.nhs.uk/conditions/contraception/emergency-contraception/
Last Sharings
Su İçmenin Önemi
29 Jun 2022
Suyun hayatımızdaki rolü nedir? İnsan vücudunun yaklaşık % 60’ı sudan oluşmaktadır. Vücudumuzdaki tüm hücre ve organ sistemlerinin uygun çalışması suya bağımlıdır. Su; vücut sıcaklığının düzenlenmesinde, besinlerin hücrelere taşınmasında ve metabolizma sonucunda oluşan artık ürünlerin uzaklaştırılmasında rol almaktadır.
HIV Nasıl Bulaşır?
29 Jun 2022
BİTMEYEN PANDEMİ: HIV (Human Immunodeficiency Virus: İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü) ve neden olabildiği AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome: Edinilmiş Bağışıklık Yetmezliği Sendromu) 1980’lerden beri dünyanın mücadele etmeye çalıştığı büyük pandemilerden biridir.
Hamilelikte Folik Asit Kullanımının Yararları
26 Jul 2022
Folik asit, santral sinir sisteminin gelişiminde çok önemli olduğu için gebelik planlayan anne adaylarının, NTD (nöral tüp defekti) riskini azaltmak için gebe kalmadan en az 2-3 ay önce folik asit almaya başlamaları ve gebe kaldıktan sonra da 3 ay kadar folik asit kullanmaya devam etmeleri büyük önem taşır. Günde 400 mcg folik asit genellikle yeterlidir.
Aralıklı Oruç Nedir?
27 Jul 2022
Sağlığa kavuşmayı sağlayan bir diğer mekanizma ise uzayan açlık sonrası hücrelerin kendi içerisindeki zararlı maddeleri sindirmesi yani otofaji’dir. Otofaji ile hücrelerin temizliği, detoks süreci başlar. Metabolizma dengelenir, nörolojik problemler özellikle de beyin sisi yavaş yavaş ortadan kalkar. Enerji dolu, tam bir iyilik hali başlar.
Menopoz Nedir?
26 Jul 2022
Menopoz, hormon seviyelerinin düşmesi nedeniyle reglin (adetin) durmasıdır. Bu genellikle 45-55 yaşları arasında olur. Bazen yumurtalıkların (ooferektomi), rahmin (histerektomi) alınması gibi ameliyat veya kemoterapi gibi tedaviler veya genetik nedenlerle daha erken gerçekleşebilir.